Wielka księga cenzury PRL w dokumentach - Tomasz Strzyżewski

Wszyscy podejmujemy decyzje i dokonujemy wyborów w zależności od tego, co się wedle naszej wiedzy wokół nas dzieje. Gdy ktoś wprowadza nas w błąd, stajemy się jego niewolnikiem. Zniewolenie to jest silniejsze od zniewolenia fizycznego, gdyż człowiek wprowadzony w błąd nie jest świadom tego stanu. Ocenzurowany przekaz medialny wprowadza w błąd czyli zniewala masowego odbiorcę. Oznacza to zniewalanie całego społeczeństwa. Wyprowadzanie więc z tego błędu jest aktem wyzwalania, czyli walką o wolność dla nas wszystkich. Gdy sobie to w sierpniu 1975 roku uświadomiłem, podjąłem decyzję, której rezultatem jest ta książka. 

Tomasz Strzyżewski

 

 

W 1977 roku Tomasz Strzyżewski, pracownik krakowskiej delegatury urzędu cenzury (nazywanego dla niepoznaki Głównym Urzędem Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk), wywiózł potajemnie do Szwecji ponad 700 stron własnoręcznie przepisanych zapisów i zaleceń cenzorskich znajdujących się w Księdze zapisów i zaleceń GUKPPiW oraz szeroki, a zatem reprezentatywny, zbiór periodycznych materiałów instruktażowych i analityczno-sprawozdawczych tego urzędu w formie oryginalnej. Kłamstwo PRL-u zostało zdemaskowane.

Po raz pierwszy Czarna księga cenzury PRL ukazała się w 1977 roku i było to jej jak na razie jedyne wydanie. W tzw. wolnej Polsce, której 25. rocznicę tak hucznie obchodziliśmy, nie znalazł się ani jeden wydawca, który chciałby ją ponownie wydać. W 2007 roku umowę na wydanie książki podpisało z autorem Narodowe Centrum Kultury, które po 2 latach przygotowań zakończyło prace nad jej wydaniem bardzo znamiennym komunikatem, że „wy­ko­na­nie za­mó­wie­nia [wydanie Księgi cenzury] może istot­nie za­gro­zić in­te­re­so­wi pu­blicz­ne­mu z uwagi na wraż­li­wą spo­łecz­nie te­ma­ty­kę pu­bli­ka­cji”.

 

Tomasz Strzyżewski, rocznik 1945. Niezależny publicysta, działacz emigracyjny, znany również jako Thomas Starski. Mieszka w Sztokholmie. Autor książki Matrix, czy prawda selektywna? (2006).

 

 

 

Książkę rekomendują:

 

Wielka księga cenzury PRL w dokumentach w suchy, ale tym bardziej wstrząsający sposób, opowiada o totalitarnych ambicjach władców PRL-u. Materiały pochodzą z lat siedemdziesiątych, z czasów gierkowskich. Z czasów, gdy podobno „socjalizm miał ludzką twarz”, a życie „stało się lepsze, weselsze”. Wielka księga cenzury PRL w dokumentach obnaża i to kłamstwo.

Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk, Instytut Historii PAN

 

Jakie informacje docierały do polskiego społeczeństwa decydowało kierownictwo PZPR oraz podporządkowany mu GUKPPiW. Autorzy oraz osoby uczestniczące w technicznym opracowaniu ich prac, byli rozliczani ze swej cenzorskiej czujności. W takiej sytuacji wielu twórców ulegało wywieranej przez władze presji.

Prof. dr hab. Zbigniew Romek, Instytut Historii PAN

 

W czwartek, 10 marca 1977 roku, pewien młody mężczyzna wkroczył w Świnoujściu na prom do Szwecji. Ubrany był w luźną marynarkę i rozpięty płaszcz, które maskowały nienaturalne kształty ciała, obłożonego przywiązanymi doń plikami kartek. To były przepisane odręcznie tajne instrukcje: o czym wolno pisać a czego nie wolno „zwalniać”. Mężczyzna był spocony ze strachu, lecz zdeterminowany. Ryzykował życiem, w najlepszym wypadku długim więzieniem. Udało się! Nie zrewidowali „cenzora”. W tym samym roku w Szwecji wydano Czarną księgę cenzury PRL. Po 37 latach czyta się jej zapisy z takim samym zdumieniem, jak wówczas.

Piotr Szubarczyk – historyk, publicysta, IPN Oddział Gdańsk

 

To rzecz fundamentalna – niezbędna do pełnego opisu dziejów Polski, dla pełnego zrozumienia pragmatyki systemu sowieckiego i dla mechanizmów propagandy, kontroli i inżynierii społecznej w ogóle – pozycja obowiązkowa, która bodaj w wyborze powinna trafić do wypisów szkolnych i na listy lektur uniwersyteckich. (...) Nie ulega wątpliwości, że publikacja Czarnej księgi była najpoważniejszą, najgłębszą demaskacją pragmatyki systemu sowieckiego w Polsce – od czasów rewelacji Światły aż do otwarcia archiwów IPN.

Grzegorz Braun, magazyn „Polonia Christiana”

 

Polecamy:

Wywiad z Tomaszem Strzyżewskim

 

 

Tomasz Strzyżewski, rocznik 1945. Niezależny publicysta, działacz emigracyjny, znany również jako Thomas Starski. Mieszka w Sztokholmie. Na przełomie lat 1976 i 1977 pracował w krakowskiej delegaturze Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Przepisał tam odręcznie „Księgę Zapisów i Zaleceń GUKPPiW” oraz opracował zbiór oryginalnych dokumentów, które potem przemycił przez granicę i opublikował, jako Czarną Księgę Cenzury PRL. Ujawnił tym samym mechanizmy funkcjonowania cenzury w PRL. Autor książki Matrix, czy prawda selektywna? (Wektory, 2006).